Taşkın Araştırmalarında Arazi Çalışmaları ve Coğrafi Bilgi Sistemi Tekniklerinin Kullanımı

TÜBİTAK 2237-A Bilimsel Eğitim Etkinlikleri Desteği
Proje Yürütücü : Doç. Dr. Muhammet BAHADIR
Yer : Samsun
Tarih : 14 – 17 Ekim 2024

Etkinlik Düzenleme Kurulu

Bilim Kurulu Üyeleri

Etkinlik Amacı: Afetler, insanlara zarar veren, can ve mal kabına sebep olan olaylardır. Türkiye, doğa kaynaklı afetlerin sıklıkla yaşandığı bir alanda konumlanmıştır. Bu konum, Türkiye’yi deprem, taşkın, heyelan, su baskını, kaya düşmesi ve çığ gibi çeşitli afetlerle yüz yüze bırakmaktadır. Özelikle deprem, taşkın ve heyelan afetleri sonucunda ülkemizde pek çok insan hayatını kaybetmiş ve büyük maddi hasarlar ortaya çıkmıştır. Afetlerin insan yaşamına etkileri, afetin ortaya çıkardığı tahrip edici gücün yanı sıra beşerî faaliyetlerle de yakından ilgilidir. İnsanların doğaya karşı bilinçsiz müdahaleleri ve özellikle arazi kullanımında yapılan yanlış tercihler, doğa olaylarının afet olarak sonuçlanmasına neden olmaktadır.

Yanlış arazi kullanımı kaynaklı can ve mal kaybına en çok sebep olan deprem, taşkın ve heyelan afetleri arasında taşkın afeti meydana gelebileceği yerin ve etki alanının önceden bilinmesi sebebiyle ayrı bir yer tutmaktadır. Akarsular vadi içerisindeki yataklarında akmakta ve yağışların arttığı dönemlerde de taşkın yatağında akış göstermektedir. Buradan anlaşılacağı üzere akarsuların taşkın yatakları, debinin fazla olduğu dönemlerde su işgaline uğrayabileceğinden değerli yatırımları yapmak için uygun alanlar değildir. Ancak günümüzde pek çok şehir ve kır yerleşmesi vadi içlerinde ve akarsu yakınlarındadır. Ayrıca pek çok akarsu, kanal içerisine alınmış ve vadi morfolojisi bozulmuştur. Bu durum suyun toprağa sızmasını zorlaştırmakta ve hızla akışa geçmesine sebep olmaktadır. Havzanın yukarı çığırı ve orta çığırından toplanan sularla debisini artıran akarsuların gücü aşağı havzalarda kurulan yerleşmeler üzerindeki tahrip edici olabilmektedir.

Üç tarafı denizle çevrili ülkemizde denize ulaşan akarsuların etrafında ve kıyı ovalarında il ve ilçe merkezleri de olmak üzere pek çok yerleşme kurulmuştur. Bu yerleşmelerde, doğal bir olay olan akarsu taşmasının afet boyutuna ulaşmasını engellemek için hazırlık yapmak gerekmektedir. Bu hazırlıkların ilk aşaması afet öncesi risk ve zarar azaltma çalışmalarıdır. Bu grupta yer alan faaliyetler arasında, bilim insanları ve uzman ekipler tarafından belirli alanların taşkın duyarlılığının (taşkın riskinin yüksek ve düşük olduğu alanların tespiti) Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama teknikleri ile tespit edilmesi ve bu alanlarda arazi çalışmalarının yapılması afet yönetimi açısından önemlidir. Risk çalışmaları kapsamında öncelikli olarak yapılması gerekenlerden biri akarsu havzalarında taşkın olma riski yüksek alanları tespit etmektedir.

Bu eğitimde coğrafya bölümünden mezun olup Coğrafya Anabilim dalında lisansüstü eğitim gören Coğrafyacıların taşkın farkındalıklarını ve taşkın risk azaltma çalışmalarında aktif görev almalarını sağlayacak bilgi ve becerilerini artırmak amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda teorik ve uygulamalı dersler verilmesi planlanmıştır. Bu dersler aşağıdaki gibidir:

TÜBİTAK 2237-A Bilimsel Eğitim Etkinlikleri Desteği Programı; ön lisans, lisans ve lisansüstü öğrenciler yanında araştırmacılara bilimsel çalışmanın temel mantığını kazandırmak ve akademik gelişimlerini sağlamaya yardımcı olmak amacına yönelik hazırlanan bilimsel eğitim etkinliklerini desteklemektedir. Programın bu kapsamına uygun olarak “Taşkın Araştırmalarında Arazi Çalışmaları ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Tekniklerinin Kullanımı” başlıklı bu etkinlikte Türkiye’nin farklı üniversitelerinde çeşitli bilim dallarında taşkın konusunda araştırma yapan bilim insanları ile farklı üniversitelerden genç araştırmacıları bir araya getirerek lisans ve lisansüstü programlarda doğrudan detaylı eğitim verilmeyen teorik, arazi uygulamalı ve bilgisayar uygulamalı bütünleşik bir taşkın eğitimi verilmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda etkinliğe 4 yıllık Coğrafya lisans programından mezun olmuş ve Coğrafya Anabilim dalında lisansüstü eğitim görmekte olan öğrenciler katılımcı olarak katılabilecektir.

Etkinliğe yalnızca taşkın konusunda yeterli teorik altyapısı olduğu düşünülen 4 yıllık Coğrafya Bölümü mezunu olup Coğrafya Anabilim Dalı’nda lisansüstü eğitim gören öğrenciler katılımcı olarak alınacaktır. Bu öğrencilerin hem taşkın konusundaki teorik bilgisi hem de temel Coğrafi Bilgi Sistemleri programları kullanımı bilgileri olduğu için katılımcılar arasında büyük bir seviye farkı olmayacaktır. Ayrıca etkinlik duyurusunun yapıldığı web sitesinde “Katılımcı adaylarında temel düzeyde Coğrafi Bilgi Sistemleri programları kullanabilme şartı aranacaktır.” ifadesi eklenmiştir.

Bu bölümlerin ders müfredatında farklı yaklaşımlarla afetler hakkında dersler bulunmaktadır. Ancak bu bölümlerde doğrudan taşkın afeti üzerine uygulamaların yer aldığı bir program yoktur. Ayrıca bu bölümlerde okuyan öğrenciler farklı Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) programlarını (ArcGIS, Global Mapper, Google Earth, Netcad, Mapinfo, Idrisi gibi) derslerde kullanmaktadır. Seçilen öğrencilerin temel CBS programları bilgisi olduğundan verilecek eğitim için gerekli altyapıya sahip olacaklardır. Ayrıca program, bu bölümlerde lisansüstü eğitim yapan ve taşkın konusu üzerinde uzmanlaşmak isteyen öğrenciler için pek çok bilgi ve becerinin bir arada kazanılacağı bir ortam sağlayacaktır.

Etkinlik, 13-17 Kasım 2024 tarihleri arasında toplam 4 (dört) iş günü şeklinde planlanmıştır. Birinci gün açılış ve teorik derslerin yapılacağı sınıf içi ders günüdür. İkinci gün arazi çalışmalarının yapılacağı sınıf dışı ders günü olarak planlanmıştır. Etkinliğin üçüncü gününde sınıf ortamında bilgisayar uygulamalı dersler yapılacaktır. Etkinliğin son günü olan dördüncü günde sınıf içi uygulamalı dersler ve kapanış etkinlikleri yapılacaktır. Etkinlik 20 katılımcıdan oluşacaktır.

Katılımcı adaylarının aşağıdaki kriterleri taşıması gerekmektedir.

Katılımcı seçimi yapılırken,

Başvuru için Tıklayınız…

TÜBİTAK 2237-A Bilim Eğitim Etkinlikleri Desteği programı kapsamında yapılan bu etkinlikte katılımcılarda hiçbir şekilde ücret talep edilmeyecektir. Eğitmenlerin ve katılımcıların konaklama ve yemek masrafları etkinlik için verilen ücretten karşılanacaktır. Etkinliğin Ondokuz Mayıs Üniversitesi Konuk Evi’nde yapılması planlanmaktadır. Yer seçimi yapılırken katılımcıların ve eğitmenlerin konaklama ve derslerini aynı yerde yapmasını sağlamak amaçlanmıştır. Bu nedenle yatakhane ve toplantı salonu hizmeti sunabilen Konuk Evi etkinlik yeri olarak belirlenmiştir. Konuk Evi konaklama, toplantı salonu, projeksiyon, sınırsız internet gibi imkanlar sunmaktadır.

Konaklama: Konuk Evi’nin tüm odaları ve genel alanları merkezi klima ve ısıtma sistemi ile donanımlıdır. Odalar LCD ekran TV, uydu ve dijital yayın ayarlıdır. Odalar ve tüm genel alanlarda kablosuz internet ağı erişimi vardır.

Eğitim ortamı: Konuk Evi’nin projeksiyon cihazı, projeksiyon perdesi, internet ağı, beyaz tahta, dinleyici oturakları vb. ile donatılmış 40 kişilik toplantı salonu bulunmaktadır. Ayrıca bu alan katılımcıların ara öğünlerinde ikramların yapılabildiği geniş bir fuayeye de sahiptir.
İaşe (yemek ve ara öğünler): Katılımcıların ve eğitmenlerin sabah, öğle ve akşam yemekleri ile etkinlikler arasındaki ara öğünlerdeki yiyecek ve içecek hizmetleri Konuk Evi tarafından karşılanacaktır. Kurs süresince yenilecek yemek listesi, proje başlamadan önce işletme yetkilileri ile mevsim şartlarına göre oluşturulacaktır. Konuk Evi’nde deneyimli aşçılar ve servis görevlileri mevcuttur. OMÜ Konuk Evi hakkında ilgili ayrıntılı bilgi ve iletişim için:
İletişim: 0362 312 1919

https://www.omu.edu.tr/tr/tags/konuk-evi